Geçmişten gelen ihtiyaçların bugünkü hislerimizi nasıl etkilediğine odaklanan yeni bir araştırma, akıllı insanları pek de şaşırtmayacak bir sonuç ortaya koyuyor. Çoğu kişi, arkadaşlarıyla birlikte, akıllı insanlar ise yalnızken daha mutlu oluyormuş.
Singapur’daki Management University’den Norman P. Li ile Britanya’daki London School of Economics’den Kanazawa mutluluğa ilişkin olarak “savana teorisini” incelemiş.
“Evrimsel miras hipotezi” ve “uyumsuzluk hipotezi” gibi adlarla da bilinen savana teorisine göre, psikolojik açıdan, insanlığın savanada yaşadığı dönemki ihtiyaçlar temelinde geliştik ve koşullara atalarımız gibi tepki veriyoruz.
Çalışmada, Ulusal Boylamsal Ergen Sağlığı Araştırması kapsamında 2001 ile 2002 yıllarında 18-28 yaş aralığındaki 15.197 kişi ile gerçekleştirilen görüşmelerin verileri analiz edilmiş. Araştırmacılar, görüşülen kişilerin yaşadığı yer (kırsal bölgeler veya kent) ile yaşam doyumları arasında bir korelasyon olup olmadığını incelemişler. Nüfus yoğunluğu ve arkadaşlıkların mutluluk üzerindeki etkisini değerlendirmek istiyorlarmış.
Büyük gruplarda olmanın hissettirdikleri
Araştırmada nüfus yoğunluğunun daha fazla olduğu bölgelerde yaşayanların genel olarak daha mutsuz olduğu görülmüş. Raporun yazarları bunun savana teorisini destekleyen bir kanıt olduğunu düşünüyor; zira (bahsettikleri bulgulara göre) beyinlerimiz yaklaşık 150 kişilik gruplarda işlev gösterecek yapıdaysa, daha büyük gruplarda rahatsız hissetmemiz doğal:
- Neokorteksimizin büyüklüğünün diğer primatlarla karşılaştırılması ve içinde yaşanan grup büyüklüklerinin değerlendirilmesi sonucunda, insan gruplarının doğal büyüklüğünün 150 kişi olduğu öne sürülüyor (Dunbar, 1992).
- Bilgisayar simülasyonlarına göre, riskten kaçınmanın gelişmesi yalnızca yaklaşık 150 kişilik gruplarda oluyor (Hintze, Olson, Adami & Hertwig, 2013).
- Modern avcı toplayıcı toplumların ortalama büyüklüğü 148,4 kişi (Dunbar, 1993).
- Neolitik çağda Mezopotamya’daki köylerde 150-200 kişi yaşıyordu (Oates, 1977).
- 150-200 kişiyi aşan gruplar, üyeler arası iş birliğinin ve karşılıklı ilişkilerin kolayca gelişebilmesi adına ikiye ayrılma eğilimi gösterir (Chagnon, 1979).
- Her yıl kişi başı gönderilen bayram kartları sayısına bakılırsa ortalama kişisel ağ 153,5 kişi (Hill & Dunbar, 2003).
Öte yandan araştırmaya göre çok sayıda insan bulunmasının negatif etkisi ortalama zeka sahibi kişiler arasında daha fazla göze çarpıyor. En akıllı atalarımızın, stratejik esnekliklerinin daha fazla olması ve doğal hünerleri sayesinde savanadaki daha büyük gruplara adaptasyonda daha iyi olduğu, dolayısıyla onların soyunun bugünkü kent ortamlarında daha az stres hissettiği de söyleniyor.
İyi dostlukların çoğu insanda yaşam doyumunu artırdığı düşünülse de, Li, Satoshi ve Kanazawa, şaşırtıcı bir şekilde, bu düşüncenin doğruluğunu ve nedenini inceleyen yalnızca bir çalışmaya rastladıklarını belirtiyorlar. O çalışmada arkadaşlıkların, ilişki içinde olma, ihtiyaç duyulma ihtiyacı ve deneyim paylaşma gibi ruhsal gereksinimleri doyurduğu sonucuna varılmış. Yine de bir insanın neden böyle ihtiyaçlar taşıdığı bilinmiyor hâlâ.
Li ve Kanazawa’ya göre savanadan öteye bakmamıza gerek yok. Kendileri, arkadaşlıkların/ ittifakların hayatta kalma açısından kritik olduğunu, zira grubun avlanmasını, yemek paylaşımını, üremesini ve hatta topluca çocuk yetiştirilmesini kolaylaştırdığını belirtiyorlar.
Veri analizi, iyi dostlukların (birkaç iyi ilişki çok sayıda zayıf ilişkiden daha iyidir) çoğu kişide yaşam doyumunu anlamlı derecede artırdığı yönünde.
Oysa çok zeki insanlarda bulgular tersine dönüyor: Akıllı kişiler yalnızken, iyi arkadaşlarıyla oldukları zamanlardan bile daha mutlu hissediyorlar. “Sağlıklı” bir sosyal yaşam çok zeki insanlarda daha az yaşam doyumuna yol açıyor aslında. Bunun nedeni böyle kişilerin daha büyük hedef ve arzular taşıması ve başkalarını dikkat dağıtıcı olarak deneyimlemesi mi?
Öte yandan araştırmada arkadaşlarla sosyalleşmek için daha çok vakit harcamanın aslında bir yüksek zeka göstergesi olduğu da görülmüş! Bu kafa karıştırıcı çelişki genel kanıya ters düşüyor en azından. Şayet bu akıllı kişiler sosyal oldukları kadar mazoşist değillerse.
Robby Berman’ın 2017 yılında Big Think’te yayımlanmış yazısından çevrilmiştir.
Yazının orijinal linki: https://bigthink.com/robby-berman/study-study-finds-very-smart-people-are-happier-alone