Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da yetkililer yayaların güvenliğini gerekçe göstererek tarihi merkezleri yakında bisikletlere kapatacak; 1000 araba ise serbest dolaşabilecek.
Jakub Panek, Prag’ın tarihi Wenceslas Meydanı’nda bisikletinin üzerinde ayakta duruyor ve Avrupa’nın derin bir tarihe sahip en büyüleyici kentlerinden birinde işe bisikletle gidip gelmenin keyfinden bahsediyor coşkulu bir şekilde.
Çek Cumhuriyeti’nde totaliter dönemde yaşananları belgeleyen bir sivil toplum kuruluşu olan Post Bellum’da prodüksiyon uzmanı olarak çalışan Panek, “Bazen turist kalabalığından ötürü durup bisikletten inmem gerekiyor, ama kimsenin bir şikayeti olmuyor,” diyor. “Benim hoş tecrübelerim oldu hep. Bisiklet; araba ya da toplu taşımadan daha hızlı ve kendimi onunla daha serbest hissediyorum.”
Fakat kent merkezindeki belediye tarafından uygulanacak kısıtlamalar önümüzdeki haftalarda Prag’ın şatafatlı sokaklarında bisikletle gezinti yapmayı imkânsız hale getirebilir.
Kentin başlıca tarihi semtlerini kapsayan Prag 1. Bölge Belediyesi bisiklet destekçileri tarafından “ulaşım popülizmi” diye nitelendirilerek üzüntüyle karşılanan bir adım atarak, turistler için tehlike arz ettikleri gerekçesiyle bisikletlerin sabah 10 ile akşam üstü 5 arasında ünlü yaya alanlarına girişini yasaklayacak.
Yetkililerin 1 Mayıs itibariyle yürürlüğe girebileceğini belirttiği yasakla Wenceslas Meydanı’nın bir kısmı, meşhur saatin bulunduğu Eski Kent Meydanı, 600 yıllık Charles Köprüsü’ne uzanan işlek Karlova Sokağı ve eski Yahudi mahallesinin bulunduğu Josefov gibi alanlarda bisiklet kullanımı kısıtlanacak.
Avrupa’daki benzerlerine kıyasla bisiklet kullanımının daha az olduğu bu kentte yaşayan bisiklet yanlısı gruplar söz konusu yasaktan ötürü, 2020’ye dek tüm yolculukların yüzde 5’inin bisikletle yapılması gibi bir resmi hedef belirtmiş ve şimdiden bu hedefin gerisinde olan Prag’da bisiklet kullanımının daha da sınırlı kalacağını söylüyor.
Prag 1’deki yetkililer ise rahatsızlık duymuyor. Prag 1’in Belediye Başkanı Oldřich Lomecký, “Bisikletlilere karşı değiliz; alan meselesi bu,” diyor ve Kopenhag gibi bisiklet dostu ünlü kentlerden çok farklı bir yaklaşım benimsediklerini de kabul ediyor. “Yaya alanlarında avantajlı olan bisikletliler değil yayalar olmalı. Bisikletliler ile yayalar arasında problemler oluyor her gün. Temel mesele bu,” diyor.
Bu düşünceler Panek’i şaşırtıyor. “Bisiklet kaynaklı kötü bir hadise bilmiyorum,” diyor kendisi. Bu sırada, Prag’ın sözde yayalara tahsis edilmiş ve yakında da kendisi gibi bisikletlilere kapatılacak olan merkez bölgesine her gün giren yaklaşık 1000 arabadan birine yol vermek üzere sözlerine ara veriyor. Bisiklet yanlısı kampanyalar yapan Auto*Mat adlı grup, belediyenin yaya güvenliğine dair endişelerinin, sözde yayalara ayrılmış olan kimi yerler de dahil olmak üzere turistik alanlardaki dar sokaklara doluşan arabaları kapsamamasından şikayetçi.
Auto*Mat’tan Vratislav Filler, “Verilere bakılırsa, geçtiğimiz 10 yılda 21 yayaya araç çarpmış ve bu kazaların yalnızca 3’ü bisikletlerle alakalıymış,” diyor. Filler, kentte her 1000 sakine karşılık 900 araba bulunduğunu ve bu oranın benzer batı Avrupa kentlerindeki oranın iki katından fazla olduğunu da belirtiyor.
“Belediye meclisi kent merkezinde bisiklet kullanımını desteklemeye veya bisikletlilere yönelik geçitler yapmaya gerek duymuyor. Bu da bisikletlileri, yoğun araba trafiği ve işlek tramvay hatlarından ötürü tehlike arz eden sokaklardan gitmeye mecbur bırakıyor.”
Belediye, her yıl kenti ziyaret eden 12 milyon turist arasında popüler olan iki tekerlekli Segway’lere 2016’da getirilen yasağın etkilerinden güç alıyor. Bisiklete dair kısıtlamalar önce Segway’ler yerine turistlere pazarlanan motosikletleri hedef alıyordu. Ancak şimdi bisikletlere de uygulanacak; zira belediye meclisi üyeleri polislerin motorlu ve motorsuz araçları birbirinden ayıramadığını öne sürüyor.
Kentteki bisiklet dostu ilçelerin yetkilileri ise merkezdeki belediyenin duruşunun kendilerinin bisiklet kullanımına destek olma çabalarını baltaladığını söylüyor.
Kente tepeden bakan ve en iyi bisiklet yollarından bazılarını barındıran Letna Park’ın da içinde bulunduğu 7. Bölge’nin Belediye Başkanı Jan Cizinsky, “Prag’ın merkezini kentin diğer kısımlarında bisikletler için hazırlanmış altyapıdan koparacak çok aptalca bir karar bu,” diyor. “Yayalara daha fazla alan açmak istiyorsanız, kaldırımlara yayılmış restoran alanlarını azaltmak daha iyi olur.”
Robert Tait’in 3 Nisan 2018’de The Guardian’da yayımlanmış yazısından çevrilmiştir.
Yazının orijinal linki: https://www.theguardian.com/cities/2018/apr/03/prague-ban-bikes-historic-squares-streets-cyclists