Netflix’te izlenecek bolca dizi olması insanı epey mutlu edebilir, ama yetmeyebilir tabii.
Böyle anlarda insanlık tarihinin büyük düşünürlerine başvurmak faydalı olabilir: Kierkegaard, Sokrates, Thoreau ya da Konfüçyüs’e.
Bizden farklı devirlerde yaşamış kimi felsefeciler mutluluğa dair neler keşfetmişler bir bakalım:
Bertrand Russell
“Türlü türlü temkin içinde, gerçek mutluluğa en zararlı şey, sevgiden sakınmak olsa gerek.”
Mutluluk gibi tartışmaya açık bir konuda laflamak, matematik, bilim ve mantık sevdalısı Bertrand Russell gibi bir karaktere pek uygun değil. Fakat sevme güdülerine teslim olmanın mutluluk getireceğine dair bu sözleri kulağa mantıklı geliyor ve görünen o ki günümüzün bilimi de kendisiyle aynı fikirde.
Friedrich Nietzsche
“Mutluluk, gücün arttığını, dirençlerin aşıldığını hissetmektir.”
Ünlü ve bıyıklı nihilist Nietzsche’ye göre mutluluk insanın çevresi üzerinde bir tür kontrol sahibi olmasıdır. Alman filozof gücün (ve güç eksikliğinin) insan yaşantısına etkisi üzerine yazmıştır sık sık. Karşı koymak insanı yeniden eylemliliğe taşır. Ve bu şahsiyet hissi de sonrasında mutluluğa dönüşebilir.
John Stuart Mill
“Mutluluğa ulaşmak için, isteklerimi doyurmaya çabalamak yerine sınırlamayı öğrendim.”
John Stuart Mill liberalizmin güçlü isimlerindendi ve belki de tarihteki en önemli figürüydü. Kendisi her fırsatta özgürlükten bahsediyordu. Mutluluk konusunda ise Antik Yunan bilgeliğini benimsemişti. Mill, yaşamı nesnelerle doldurmak yerine faydacılığı destekliyordu. Her şeyi bir amaç için kullanmaktan yanaydı ve amacı olmayan şeyleri yaşamından çıkarıyordu.
Sokrates
“Görüyorsunuz ya, mutluluğun sırrı, fazlasını aramak değil azdan keyif alabilme kapasitesi geliştirmektir.”
Antik çağın en büyük düşünürlerinden olan Sokrates’e göre, insanı mutluluğa götüren şey, dışarıdan gelen ödül veya övgüler değil, içteki başarıdır. İhtiyaçlarımızı azaltarak daha yalın keyiflerin kıymetine varabiliriz.
Konfüçyüs
“İnsan, aklını iyi düşüncelere verdikçe kendi dünyası da dünya da iyileşir.”
Konfüçyüs’te gördüğümüz mutluluk anlayışı tarih boyunca türlü şekillerde süregitti. İzlerine “Pozitif Düşüncenin Gücü” gibi kitaplarda da rastlıyoruz. Duygu, düşünce ve davranışlar arasındaki bağlantıları görmemize yardımcı olmayı amaçlayan bilişsel davranışçı terapi alanına ilişkin güncel araştırmalar da bu yönde. Konfüçyüs tarzı yaklaşımda mutluluk, kendini gerçekleştiren kehanettir bir nevi; biz onun varlığına dair gerekçeler buldukça çoğalır.
Seneca
“İnsanlığın en muhteşem nimetleri içimizde ve erişebileceğimiz yerdedir. Bilge kişi kendisine düşen her neyse onunla memnun olur, sahip olmadığı şeyleri istemez.”
Yatırımcı Nassim Taleb ve pazarlama dehası Ryan Holiday gibi felsefe meraklılarının gözdesi olan Stoacı felsefeci Seneca, günümüzde psikologların “kontrol odağı” dediklere şeye kuvvetle inanıyordu. Kimilerine göre odak dışarıdadır. Bu kişiler hareketlerine dış kuvvetlerin yön verdiğini düşünürler. Başkalarına (ve Seneca’ya bakılırsa, mutlu kişilere) göre ise odak içeridedir.
Lao Tzu
“Bunalımdaysanız geçmişte, kaygılıysanız gelecekte yaşıyorsunuzdur. Huzurluysanız şimdidesinizdir.”
Adı “Yaşlı adam” anlamına gelen Lao Tzu’nun aslında kim olduğunu kimse bilmiyor. Öte yandan bu bilge şahsiyetin anda yaşamaya dair sözleri bin yıllardır bizlerle. Psikologlar da bu yaklaşımın faydalı olduğunu düşünüyor. Bazı araştırmalarda insanlar, en mutlu zamanlarını yoğun bir şekilde odaklandıkları faaliyetler sırasında yaşadıklarını söylemişler: güzel sohbetler, cinsellik ya da yaratıcı uğraşlarmış bunlar.
Soren Kierkegaard
“Yaşam çözülecek bir problem değil tecrübe edilecek bir gerçekliktir.”
Kim Kierkegaardashian gibi popüler Twitter hesaplarının da esin kaynağı olan Danimarkalı filozof Kierkegaard, mutluluğun şimdiyi hissetmek ve akışın keyfine varmak olduğu kanaatindeydi. İçinde bulunduğumuz durumu probleme çevirmeyi bırakıp bir deneyim gibi görmeye başladığımızda ondan keyif alabiliriz.
Henry David Thoreau
“Mutluluk kelebek gibidir. Siz kovaladıkça kaçar. Sonra başka şeylerle ilgilenmeye başladığınız bir anda gelir ve usulca omzunuza konar.”
Transandantalist yazar ve sivil itaatsizlik yanlısı Thoreau’nun mutluluk konusunda pasif bir yaklaşımı yeğlemesi pek şaşırtıcı değil herhalde. Walden adlı kitabında ayrıntılı şekilde anlattığı üzere Thoreau, yerleşik kalıplara meydan okumaktan yanaydı. Alışkanlıklardan kaçınıyordu. Serbest davranarak daha büyük ve engin bir mutluluk hissine erişebileceğini düşünüyordu muhtemelen. Bu fikir, başka düşünürlerin anda yaşama söylemleriyle de uyuşuyor.
–
Mike Nudelman, Chris Weller ve Business Insider tarafından 24 Ocak 2017 tarihinde Independent’ta yayımlanan yazıdan çevrilmiştir.
Yazının orijinal linki: http://www.independent.co.uk/life-style/philosophers-secret-to-happiness-socrates-nietzsche-a7544066.html?utm_content=bufferd0946&utm_medium=social&utm_source=facebook.com&utm_campaign=buffe